kathleen Tijdens mijn coaching kwam ik in contact met Marina, een warme en betrokken vrouw die altijd voor iedereen klaarstaat. Marina had de gewoonte om in te vullen wat anderen nodig hebben. Of het nu ging om haar collega’s, vrienden of familie, ze nam snel actie vanuit haar gevoel van zorg en verantwoordelijkheid. Hoewel haar intenties goed waren, merkte ze gaandeweg dat dit gedrag haar veel energie kostte.
Ze dacht vaak vooraf na over wat de ander mogelijk zou willen en maakte zich na gesprekken zorgen over hoe het was overgekomen. Dit gedrag nam niet alleen veel van haar tijd en kracht in beslag, maar leverde ook stress op. In onze gesprekken ontdekte Marina hoe ze deze patronen kon doorbreken en haar energie anders kon inzetten.
Wat zegt de theorie hierover?
Het gedrag van Marina is niet uniek. Volgens de theorie van oververantwoordelijkheid (een veelbesproken concept in psychologische literatuur) proberen sommige mensen controle te houden door in te vullen wat een ander nodig heeft. Dit gedrag komt vaak voort uit perfectionisme, een zorgend karakter of angst om anderen teleur te stellen. Toch kan het contraproductief werken: door te denken voor een ander, maak je minder ruimte voor open communicatie en echtheid.
Onderzoek binnen de context van stress en burn-out (bijvoorbeeld door Schaufeli en anderen) toont aan dat het constant anticiperen op de behoeften van anderen een vorm van emotionele belasting is. Dit leidt tot energieverlies en vergroot de kans op uitputting.
De theorie van Stephen Covey’s Cirkel van Invloed en Betrokkenheid biedt hier ook waardevolle inzichten. Covey stelt dat we ons moeten richten op zaken waar we directe invloed op hebben (‘cirkel van invloed’) in plaats van onze energie te verspillen aan zaken waar we geen controle over hebben (‘cirkel van betrokkenheid’). Marina ontdekte dat ze haar energie beter kon richten op haar eigen gedachten, keuzes en acties in plaats van op wat anderen mogelijk dachten of voelden.
De sleutel: verantwoordelijkheid loslaten
Samen met Marina hebben we gewerkt aan de vraag: “Hoe kan ik mijn energie bij mezelf houden?” Een belangrijk inzicht was dat ze niet verantwoordelijk is voor de gedachten van anderen. Marina leerde dat je alleen verantwoordelijk bent voor je eigen gedachten, emoties en acties. Het heeft geen zin om je zorgen te maken over wat een ander denkt of voelt, omdat dit buiten jouw invloedssfeer ligt.
In plaats van vooraf te piekeren over wat iemand mogelijk zou willen, oefende Marina in het stellen van open vragen en luisteren naar het antwoord. Dit gaf haar niet alleen meer rust, maar zorgde er ook voor dat ze meer aanwezig was in haar relaties. Ze begon anderen werkelijk te horen, in plaats van te reageren vanuit aannames.
Kleine stappen, grote impact
Om gedrag te veranderen, is het belangrijk om klein en concreet te beginnen. Het werk van BJ Fogg over Tiny Habits benadrukt dat kleine, tastbare acties een grote impact kunnen hebben op het doorbreken van gewoontes. Marina besloot om zichzelf te herinneren aan haar nieuwe aanpak door middel van een eenvoudig hulpmiddel: een klein potje NIVEA-crème in haar handtas. Voor haar staat dit symbool voor: Niet Invullen Voor Een Ander.
Door deze kleine maar concrete stap kreeg Marina een fysieke reminder om haar gedrag bewust te veranderen. Het hielp haar om elke keer opnieuw te kiezen voor luisteren in het moment, in plaats van vooraf piekeren. Dit soort eenvoudige strategieën kunnen voor iedereen werken, omdat ze gedrag op een praktische manier ondersteunen.
Wat kun jij hieruit leren?
Herken je jezelf in Marina’s verhaal? Heb jij ook de neiging om voor anderen in te vullen wat ze nodig hebben? Probeer eens stil te staan bij de volgende vragen:
- Hoe vaak anticipeer ik op de behoeften van anderen zonder het hen te vragen?
- Wat kost mij dit aan tijd, energie of stress?
- Hoe kan ik meer ruimte maken voor luisteren en open communicatie?
Een goede eerste stap kan zijn om jezelf, net als Marina, te herinneren aan de mantra: stel de vraag, luister naar het antwoord, en vertrouw op de ander. Dit helpt je om verantwoordelijkheid los te laten en meer energie bij jezelf te houden. Richt je op wat binnen jouw cirkel van invloed ligt, en laat los wat daarbuiten valt.
Meer weten?
Wil je meer leren over hoe je je energie beter kunt verdelen en gezondere patronen kunt ontwikkelen? Coaching kan je helpen om inzichten te krijgen en stappen te zetten in de richting van persoonlijke groei. Neem contact met me op – ik loop graag een stukje met je mee op jouw weg.
Artikeltips en theorie:
- Schaufeli, W.B., & Taris, T.W. (2014). A critical review of the Job Demands-Resources Model: Implications for improving work and health.
- Fogg, B.J. (2019). Tiny Habits: The Small Changes That Change Everything.
- Covey, S.R. (1989). The 7 Habits of Highly Effective People.
- Gergen, K.J. (2009). Relational Being: Beyond Self and Community.
#loopbaanbegeleiding #stresscoaching #persoonlijkeontwikkeling #nietinvullenvooreenander
